Πολλές φορές έχει αναφερθεί τα τελευταία χρόνια, εν μέσω αντιπαραθέσεων και κροκοδείλιων δακρύων, το φαινόμενο της διαρροής εγκεφάλων στο εξωτερικό (του λεγόμενου «brain drain»), που αφορά κυρίως νέους επιστήμονες. Θυμίζουμε ότι σύμφωνα με σχετικές έρευνες, από τους 450.000 που μετανάστευσαν την περασμένη δεκαετία, το 90% είναι απόφοιτοι Ανώτατης Εκπαίδευσης, εκ των οποίων το 64% διαθέτει μεταπτυχιακούς ή/και διδακτορικούς τίτλους, και το 55% αναφέρει ως λόγο μετανάστευσης την αναζήτηση εργασίας, έχοντας όμως εργαστεί στην Ελλάδα (μόνο το 10% αναζητά εργασία σε άλλη χώρα χωρίς να έχει εργαστεί ποτέ στην Ελλάδα).
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι τα παραπάνω συμβαίνουν γιατί χιλιάδες επιστήμονες αναζητούν μια δουλειά αντάξια των σπουδών που έχουν κάνει, τόσο ως προς το περιεχόμενό της όσο και ως προς την αμοιβή της. Απέναντι σ’ αυτή την ανάγκη των νέων επιστημόνων, λοιπόν, έρχεται το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) και κάνει την εξής πρόταση: Ελάτε για τσάμπα εργασία! Συγκεκριμένα, στην ιστοσελίδα του ΕΚΚΕ, στην κατηγορία των υπηρεσιών που προσφέρει, διαβάζουμε την πρόταση για… «προσφορά εθελοντικού έργου»! Εκεί σημειώνεται: «Για την αντιμετώπιση της διαρροής πνευματικού κεφαλαίου στο εξωτερικό και την υποβοήθησή τους, δύνανται, μετά από αίτησή τους, νέοι κοινωνικοί επιστήμονες να προσφέρουν εθελοντικά στο ΕΚΚΕ επιστημονικό έργο στο πλαίσιο της υλοποίησης ερευνητικών προγραμμάτων, προκειμένου να αποκτήσουν ερευνητική και επαγγελματική εμπειρία. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας, το ΕΚΚΕ μεταφέρει αναγκαίες εμπειρικές γνώσεις για την υποβοήθηση άσκησης επαγγέλματος ή τέχνης στον ευρύτερο χώρο των κοινωνικών και πολιτικών επιστημών, αλλά δεν αναλαμβάνει ουδεμία υποχρέωση καταβολής αμοιβής ή κάλυψης ασφαλιστικών εισφορών. Οι αιτήσεις γίνονται αποδεκτές υπό την προϋπόθεση ότι οι ενδιαφερόμενοι έχουν φροντίσει για την ασφαλιστική τους κάλυψη». Και, στην πλατφόρμα που τους καλεί να κάνουν αιτήσεις, ζητάει να δηλώσουν υπεύθυνα ότι είναι ασφαλισμένοι απέναντι σε κινδύνους υγείας και ατυχημάτων κατά τη διάρκεια παροχής του εθελοντικού τους έργου…
Ακούγεται πραγματικά εξοργιστικό η τσάμπα εργασία να πλασάρεται ως απάντηση στο brain drain, ωστόσο από την άλλη πρέπει να σημειωθεί ότι αυτού του τύπου ο «εθελοντισμός» είναι μια πάγια τακτική που αξιοποιείται στα Ερευνητικά Κέντρα – χωρίς να διαφημίζεται τόσο ωμά όπως στο ΕΚΚΕ – και απευθύνεται σε φοιτητές, μεταπτυχιακούς φοιτητές, νέους και μελλοντικούς επιστήμονες που πασχίζουν να εμπλουτίσουν το βιογραφικό τους στο πλαίσιο της αναζήτησης μιας αξιόλογης θέσης εργασίας. Κι αυτή η θέση βέβαια μπορεί να βρεθεί και στο εξωτερικό, αφού στο πλαίσιο της σημερινής διεθνοποιημένης καπιταλιστικής οικονομίας το κυνήγι του κέρδους «τραβάει» την εργατική δύναμη από χώρα σε χώρα, ανάλογα με τις «μεταναστευτικές ροές» της… καπιταλιστικής κερδοφορίας, κάνοντας τους νέους επιστήμονες σύγχρονους «νομάδες» στην Ευρώπη και όχι μόνο… Ποια αντιμετώπιση του brain drain λοιπόν θα φέρουν;
