Νερό στον μύλο επικίνδυνων εξελίξεων, με αναθέρμανση της «συζήτησης» για αναθεώρηση της Συνθήκης της Λοζάνης αποτέλεσαν δηλώσεις του βουλευτή της ΝΔ Αγγελου Συρίγου. Θυμίζουμε ότι το ζήτημα της αναθεώρησης βάζει συνεχώς η τουρκική αστική τάξη, συνδεόμενο όπως είναι άμεσα με τις συνολικότερες εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή, όπου τον τόνο δίνουν τα σχέδια ΗΠΑ – ΝΑΤΟ – ΕΕ.
Σε αυτό το φόντο, το στέλεχος της ΝΔ έκανε δηλώσεις όπως ότι «σήμερα πρέπει να περάσουμε στην επόμενη φάση και να πούμε την πραγματικότητα. Η Συνθήκη της Λοζάνης είναι μια συνθήκη παρωχημένη σε σχέση με την αποστρατικοποίηση». Επίσης, ότι «η Συνθήκη της Λοζάνης είναι ένα τεράστιο πράγμα. Είναι μια βασική συμφωνία, έχει άλλες 14 συμφωνίες, παραρτήματα κ.λπ. Το 97% όλων αυτών στο σήμερα δεν έχει καμία αξία». «Τα μόνα που έχουν αξία στο σήμερα είναι αυτά που ορίζουν σύνορα της Τουρκίας έναντι των γειτονικών χωρών», πρόσθεσε.
Αργότερα επιχείρησε να ανασκευάσει, κάνοντάς τα χειρότερα, με επιχειρήματα του τύπου «εάν κάτι είναι παρωχημένο δεν σημαίνει ότι αναθεωρείται», ενώ αναφορικά με τις διατάξεις περί αποστρατικοποίησης των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου σημείωσε ότι «αναφέρονται σε μέσα που αφορούσαν το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου».
Να μαζέψει την κατάσταση επιχείρησε και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Π. Μαρινάκης, ο οποίος, μιλώντας στον ΣΚΑΪ, είπε μεταξύ άλλων πως «η Συνθήκη της Λοζάνης αποτελεί το στέρεο διεθνές νομικό θεμέλιο, πάνω στο οποίο βασίζεται η ρύθμιση όλων των σχέσεων της ευρύτερης περιοχής» και πως ο Συρίγος είπε ό,τι είπε «με την επιστημονική του ιδιότητα, για κάποια επιμέρους σημεία του κειμένου», κάνοντας «μία επιστημονική ανάλυση», αν και άφησε μια αιχμή ότι στις δηλώσεις Συρίγου «ενδεχομένως να υπήρχε μια προβληματική διατύπωση».
Στην πράξη, βέβαια, η κυβέρνηση της ΝΔ ανοίγει μια δημόσια συζήτηση και, με δεδομένες τις αξιώσεις που θέτει και η τουρκική πλευρά, έχει ως αποτέλεσμα να «στρώνεται έδαφος» για την αναθεώρηση ενός νομικού κειμένου που καθορίζει όχι μόνο τα σύνορα Ελλάδας – Τουρκίας αλλά και κυριαρχικά δικαιώματα και μειονότητες, ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου.
Αλλωστε, η συζήτηση γίνεται πάνω στον «Οδικό Χάρτη» διευθέτησης των «διαφορών», ο οποίος χαράχτηκε από μια σειρά ΝΑΤΟικών αποφάσεων και παρεμβάσεων για τη θωράκιση της ευρωατλαντικής συνοχής στην Ανατολική Μεσόγειο και με τα σχέδια συνεκμετάλλευσης «ανά χείρας», σε βάρος της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας.
Σε αυτή την ευρωατλαντικής κοπής πορεία, μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούλη στη Λιθουανία και το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας τον Δεκέμβρη στην Αθήνα, όπου έκλεισαν μια σειρά από συμφωνίες για μπίζνες, τη σκυτάλη παίρνουν τον Φλεβάρη οι επόμενες συναντήσεις στο πλαίσιο του λεγόμενου Πολιτικού Διαλόγου, της «Θετικής Ατζέντας» και των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Ολα «τρέχουν» υπό την επίβλεψη των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών, ενώ ό,τι αποφασιστεί το πρώτο εξάμηνο του 2024 θα επικυρωθεί από τους Μητσοτάκη – Ερντογάν σε δύο φάσεις: Την προσεχή άνοιξη στη συνάντησή τους στην Αγκυρα και το καλοκαίρι στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον.
Στην πράξη, δηλαδή, προωθείται εφ’ όλης της ύλης παζάρι, όπου η τουρκική ηγεσία θέτει όλες τις απαράδεκτες διεκδικήσεις της για την αποστρατικοποίηση των ελληνικών νησιών και την αμφισβήτηση των δικαιωμάτων τους, χαρακτηρίζει τη μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη τουρκική, ενώ αποβλέπει στην παραπομπή του συνολικού πακέτου των τουρκικών απαιτήσεων στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το οποίο εκπληρώνει σημαντικό ρόλο στα γεωπολιτικά παιχνίδια.
Στο ενδιάμεσο, η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η διαφορά με την Τουρκία αφορά μόνο την υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Ωστόσο και προηγούμενες κυβερνήσεις «ορκίζονταν» στη «μία διαφορά», αλλά κατά τη διάρκεια των «διερευνητικών συνομιλιών» Ελλάδας – Τουρκίας, π.χ. το 2003 και το 2010, συζητήθηκε θέμα κυριαρχίας, το εύρος των χωρικών υδάτων. Επίσης, ο Κυρ. Μητσοτάκης στις κοινές δηλώσεις με τον Ερντογάν, μετά τη συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, ανέφερε ότι υπάρχει «μια διαφορά που μπορεί να υπαχθεί σε διεθνή δικαιοδοσία» (Δικαστήριο της Χάγης), από όπου προκύπτει το εύλογο ερώτημα: Ποιες άλλες διαφορές αναγνωρίζει η κυβέρνηση ότι υφίστανται και πώς βλέπει ότι θα επιλυθούν;
Κινήσεις πάνω και κάτω απ’ το τραπέζι στην Ανατ. Μεσόγειο
Στο μεταξύ, ο Κυρ. Μητσοτάκης είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πρόεδρο της Αιγύπτου, Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι, τον οποίο συγχάρηκε για την επανεκλογή του. Επισήμως, κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής επικοινωνίας, συζητήθηκαν «η περαιτέρω ενίσχυση των στρατηγικών σχέσεων Ελλάδας – Αιγύπτου, καθώς και οι τελευταίες εξελίξεις στην περιοχή». Σε αυτό το κλίμα, ο πρωθυπουργός «επανέλαβε την αυξανόμενη ανησυχία του για την ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα και υπογράμμισε ότι η Ελλάδα υποστηρίζει τις προσπάθειες της Αιγύπτου για την ασφαλή και άμεση παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας στον άμαχο πληθυσμό». Επίσης, εξέφρασε «την εκτίμησή του για την εποικοδομητική στάση που τηρεί η Αίγυπτος για την επίλυση της κρίσης στη Μέση Ανατολή», ενώ οι δύο ηγέτες «εξέφρασαν την ανησυχία τους για την αυξανόμενη ένταση στα σύνορα Ισραήλ – Λιβάνου».
Την ίδια ώρα, στο ΥΠΕΞ ετοιμάζουν τα ταξίδια του υπουργού Γ. Γεραπετρίτη σε Λευκωσία, Κάιρο, Τελ Αβίβ, Ραμάλα, ίσως και Αμμάν (Ιορδανία) για συζητήσεις στο φόντο του – υπό γαλλική καθοδήγηση – σχεδίου «παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας» στη Γάζα, με κόμβο την Κύπρο και συμμετοχή ελληνικών αρματαγωγών, ενώ οι Ισραηλινοί προωθούν από τη δική τους πλευρά σχέδια εκτοπισμού των Παλαιστινίων από την περιοχή.
Σημειωτέον, στο Κάιρο αναμένεται να συζητηθούν επίσης το Μεταναστευτικό και ενεργειακά σχέδια, όπως και η στάση της Λιβύης στην περιοχή, καθώς η κυβέρνηση της Τρίπολης πρόσφατα ενήργησε και πρωτοκολλήθηκε στον ΟΗΕ η απόφασή της για ζώνη χωρικών υδάτων πλάτους 12 ναυτικών μιλίων, κυρίως όμως να ανακηρυχθεί συνορεύουσα ζώνη (contiguous zone) για ακόμη 24 ν.μ. προς βορρά (δεν αφορά άσκηση κυριαρχίας ή κυριαρχικών δικαιωμάτων, αλλά άσκηση εξουσίας διοικητικού και αστυνομικού ελέγχου). Το σημαντικό είναι ότι η Τρίπολη μετρά αυτές τις αποστάσεις όχι από την ακτογραμμή της, αλλά κλείνοντας τον Κόλπο της Σύρτης και με γραμμή βάσης υπολογισμού τη νοητή ευθεία που ενώνει το ακρωτήρι Ρας Τεγιονάς στα ανατολικά μέχρι το ακρωτήρι του Ρας Κασρ Χαμέτ στα δυτικά.
Η κυβέρνηση της Τρίπολης ισχυρίζεται ότι έχει τέτοιο δικαίωμα με βάση την περιλάλητη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS – την επικαλείται διαρκώς η ελληνική κυβέρνηση ως πλαίσιο για διευθετήσεις και συμφωνίες σε Αιγαίο και Ανατ. Μεσόγειο). Ο ισχυρισμός συναντά αντιδράσεις, με επιχειρήματα του τύπου ότι η Σύρτη συνιστά ανοιχτή θάλασσα (καταλαμβάνει συνολική έκταση 57.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων) και το κλείσιμό της δεν δικαιολογείται από τη διεθνή πρακτική και την UNCLOS, σε άλλο ένα δείγμα του πώς τέτοια πολυδιαφημισμένα κείμενα γίνονται «λάστιχο» ως προς την ερμηνεία και την εφαρμογή τους, αναλόγως του ποια συμφέροντα πάνε να υπηρετήσουν.
Σε μια παράλληλη εξέλιξη, στο ΓΕΕΘΑ υπογράφτηκε η Εφαρμοστική Διευθέτηση μεταξύ των υπουργείων Αμυνας Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας. Αποτελεί συνέχεια της κύρωσης με νόμο από τη Βουλή των Ελλήνων του Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ των υπουργείων Αμυνας των δύο χωρών στους τομείς Υποδομής, Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Με τη Διευθέτηση προβλέπεται η συνεργασία στον τομέα της αναβάθμισης των υποδομών και επιδιώκεται η αξιοποίηση της εμπειρίας της Μονάδας Μελετών και Κατασκευών του ΓΕΕΘΑ (ΜΟΜΚΑ) στη μελέτη και εκτέλεση λιμενικών έργων, προκειμένου να εφαρμοστούν ανάλογα για την υλοποίηση του έργου επέκτασης της Ναυτικής Βάσης «Ευ. Φλωράκης» στο Μαρί της Κύπρου.
«Η επέκταση της Ναυτικής Βάσης θα συμβάλει στην περαιτέρω εμβάθυνση της ήδη στενής στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων των δύο χωρών στο πλαίσιο της αμυντικής τους συνεργασίας», αναφέρεται από το ΓΕΕΘΑ. Στην πράξη, στον αμερικανοΝΑΤΟικό καταμερισμό, η Ελλάδα θα βάλει πλάτη στην επέκταση υποδομών στη νήσο προκειμένου να ελλιμενίζονται, ακόμα ασφαλέστερα, περισσότερα πλοία του ευρωατλαντικού άξονα, δένοντας την Κύπρο ακόμα πιο σφιχτά στους επικίνδυνους σχεδιασμούς του, κόντρα σε άλλα κέντρα για τον έλεγχο πλουτοπαραγωγικών περιοχών και διαύλων στην ευρύτερη περιοχή.
«Αποπροσανατολισμό» από τις… διευθετήσεις βλέπει ο ΣΥΡΙΖΑ
Ευκαιρία να βγει στα κεραμίδια βρήκε ο ΣΥΡΙΖΑ καταγγέλλοντας τις δηλώσεις του Α. Συρίγου, τις οποίες ωστόσο όχι μόνο απέσπασε απ’ το πλαίσιο μέσα στο οποίο γίνονται, αλλά και υπερθεματίζοντας για την προώθηση του ευρωατλαντικού «οδικού χάρτη» των διευθετήσεων στην περιοχή που αποθρασύνει την Τουρκία και δίνει ώθηση στις απαράδεκτες αξιώσεις της σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας, που όπως φαίνεται έχουν μπει στο τραπέζι του παζαριού.
«Ο κ. Συρίγος αντιβαίνει τις πάγιες θέσεις της Ελλάδας και αφήνει περιθώρια για εκμετάλλευση της δήλωσής του από την Τουρκία στο πλαίσιο της απαράδεκτης θέσης της περί αναθεώρησης της Συνθήκης. Επιπλέον αποπροσανατολίζει τον ελληνοτουρκικό διάλογο από τον στόχο της προσφυγής στην Χάγη για υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ, ανοίγοντας από τηλεοπτική εκπομπή ένα θέμα που δεν είναι και δεν πρέπει να είναι στην ατζέντα», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η Κουμουνδούρου, επαναβεβαιώνοντας την προσήλωσή της στη στρατηγική που ακολουθεί και η σημερινή κυβέρνηση.
Ο Στ. Κασσελάκης, μάλιστα, προσπερνώντας το γεγονός ότι το κόμμα του ήταν αυτό που έπαιξε ρόλο σημαιοφόρου αυτής της στρατηγικής και αυτών των διευθετήσεων αποσπώντας τα εύσημα γι’ αυτό, διερρήγνυε χτες τα ιμάτιά του προειδοποιώντας ότι «η Πατριωτική Αριστερά δεν πρόκειται να επιτρέψει παρέκκλιση ούτε κατά ένα εκατοστό από την πάγια θέση των ελληνικών κυβερνήσεων ως προς τη Συνθήκη της Λοζάνης και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα».
*Αναδημοσίευση από τον Ριζοσπάστη της Πέμπτης 4 Γενάρη 2024
